Onze idioot is ijdel. Als iemand iets positiefs over ons te vertellen heeft, dan geloven we hem maar al te graag. Ons geloof wordt nog versterkt als het halo-effect in de strijd gegooid wordt. Mensen vinden exact dezelfde horoscoop een heel stuk overtuigender als de astroloog in kwestie eerst hun exacte geboorte-uur heeft gevraagd en daarna wat mompelt over ascendanten of Mars in het derde huis.
***
Voor we massaal de media gaan boycotten omdat ze ons al eens durven misleiden, kunnen we misschien ook eens de balk in het eigen oog van dichterbij bekijken. Er schuilt namelijk een idioot in elke van ons, zo stelt filosoof/bioloog Ruben Mersch. Een idioot die de ons voorgeschotelde informatie zonder discussie aanvaardt, gewoon omdat ze aannemelijk klinkt.
Onze inwendige idioot is bovendien een beroerde statisticus. We denken dat octopus Paul een ongelooflijk straf beest is. Acht wedstrijduitslagen op rij wist hij correct te voorspellen tijdens het WK voetbal 2012. Een kans van één op 256. Onze idioot zoekt verklaringen. Paul heeft een voorkeur voor vlaggen met felle kleuren of horizontale strepen. Misschien stemde hij uit gewoonte voor Duitsland (op enkele keren na). In werkelijkheid werd dezelfde test gedaan met tientallen beesten. Petty het dwergnijlpaard, Jimmy de cavia en Leon het stekelvarken haalden ook de media. Maar 'een blauwe haarkwal die slechts één wedstrijd correct wist te voorspellen, heeft weinig kans om in de krant te komen.' Als je tien beesten voorspellingen laat doen, is de kans al 4 procent dat er eentje helemaal juist zit. Tweehonderd beesten, en je zit tegen de vijftig procent. Zo raar is die Paul dus ook niet.
Mersch toont de valstrikken in ons denken. De media (daar zijn ze toch weer) brengen nieuws over wetenschappelijk onderzoek zonder zich veel aan te trekken van de details. Mersch zelf is al zover dat hij elk geciteerd onderzoek persoonlijk gaat uitpluizen. Voor de meesten onder ons is dat wellicht iets te veel gevraagd, maar met Oogklepdenken in de hand heb je tenminste de reflex je eigen (voor)oordelen nog eens te herbekijken.
Oogklepdenken van Ruben Mersch verscheen bij De Bezige Bij Antwerpen in 2012.
287 blz, isbn 9789085423652
Geen opmerkingen:
Een reactie posten