De Belezen Belg (4): Saïo en Tabora

Wat voor Belgen duiken er zoal op in de wereldliteratuur? De Belezen Belg zoekt het uit.

In Congolese wiskunde (De Geus / Oxfam Novib, 2011) van In Koli Jean Bofane, bedenkt Célio Matemona, bijgenaamd Célio Mathématik, wiskundige formules om het volk te sturen in de richting die de president wenst. Dat levert een heerlijk exotische mix op van tovenaars met afgekloven tandenborstels, corrupte oppositiepolitici en militaire staatsgrepen. Kortom: een aanrader (en nog te verkrijgen in de solden).

Maar we gingen het over de Belgen hebben. In een boek over Congo komt de voormalige kolonisator meestal wel eens ter sprake (en zelden in positieve zin). In dit geval is de oude Isemanga op de stoep een kippenspiesje aan het grillen wanneer het gesprek op de oorlog komt. Die van 1940, welteverstaan.

De Congolezen van de Openbare Weermacht hanteerden, aldus Isemanga, nogal ferme technieken. Elk namen ze drie Hitlers gevangen. De eerste werd gemarteld en op een gruwelijke manier afgemaakt. De tweede moest een stukje van de eerste opeten en werd daarna doodgemarteld. En de derde, die dat allemaal mocht aanschouwen, werd teruggestuurd naar zijn linies om onrust te zaaien. Isemanga zegt daarover:

'Soms moet je de grote middelen gebruiken, jongen. Dacht jij dat de Belgen, met hun manier van vechten, anders ooit een slag hadden gewonnen? Saïo hebben ze gewonnen dankzij ons. Tabora ook.'

Saïo en Tabora, het doet bij mij geen belletje rinkelen. Nochtans zijn het twee grote overwinningen van het koloniale leger, de Force Publique (Openbare Weermacht in het Nederlands), en dus ook een beetje van ons, Belgen. In 1941 versloeg het leger de fascistische Italianen in Ethiopië, bij Saïo. Enkele decennia eerder, in 1916, had de Force Publique de Duisters verdreven uit Tabora, Tanzania. Sindsdien mag de Luikse generaal Charles Tombeur zich baron Charles Tombeur de Tabora noemen. Een eer die de gewone Congolese soldaten niet te beurt viel.

Er is trouwens nog meer te vertellen over die Force Publique. Volgens een artikel van Lucas Catherine werden 'onze' Kongolezen in 1944 overgeplaatst naar Palestina. De Engelsen hadden de bondgenoten om hulp verzocht tegen de terreur van Europese zionistische kolonisatoren die de onafhankelijkheid wilden uitroepen. Jawel, de Palestijnen waren al aan hun tweede generatie kolonisatoren toe (en er in zekere zin nog altijd niet van af). Hoe lang de Congolezen daar gebleven zijn, weet ik niet, maar langer dan vier jaar zal het niet geduurd hebben: in 1948 was het ook voor de Britten over en uit.