Edward Whittemore - Nijlschaduwen

Wie? Edward Whittemore (1933 - 1995) was een tijdlang CIA-agent en schreef vijf boeken, waaronder het Jeruzalem Kwartet.

Wat? Een dode in Caïro.

Genre: complexe spionageroman

Sterren: ****

Merkwaardige kerel, eigenlijk. Groot en log en tamelijk vormloos eigenlijk, maar niettemin merkwaardig geruststellend. En met een vreemde glimlach op zijn gezicht en soms een zekere stunteligheid over zich, voor het laatst in deze contreien gesignaleerd als bedelaar, een waardig en berooid man, die zijn onmetelijk rijk in het holst van de nacht overziet... Stern. Ik vraag me af hoe hij ooit aan die naam is gekomen. Want hij was altijd alles behalve streng. Al het andere waarschijnlijk, maar dat niet.

Recensie: Als er één auteur is die nadrukkelijk zijn eigen weg gaat, dan is het Edward Whittemore wel. Hij verweeft als geen ander geschiedenis met fantasie, spionage met romantiek, humor met tragedie. Zo neemt er in zijn Jeruzalem Kwartet al eens iemand de trap om uit te komen in de tijd van de kruistochten, of wordt er een pokerspel gespeeld dat 12 jaar zal duren. Althans in de eerste twee delen van dat kwartet - Sinaï Tapijt en Jeruzalem Poker - want Nijlschaduwen is een stuk minder irreëel, al kan je het bezoek van een breiende topman van de geheime dienst aan een Ierse medicijnman van de Hopi-indianen nu ook niet alledaags noemen.

Stern, voormalig wapensmokkelaar en over het algemeen een beminnelijk man, wordt in een kroeg in Caïro gedood door een handgranaat. Het is 1942, en het Duitse leger rukt op door de woestijn. Stern is uniek omdat hij iedereen kent in het Midden-Oosten, en alles weet wat ook maar enigszins van waarde kan zijn. Die kennis stelt hij graag ter beschikking van de Monniken in het Klooster, een schuilnaam voor een van de vele Britse geheime diensten die actief zijn in het gebied. Bij zijn dood is Stern niet alleen in de kroeg. Hij is in het gezelschap van Joe O'Sullivan Beare, een oude vriend, die om een of andere reden - dat is net een van de grote vraagtekens uit het boek, een geheim dat slechts geleidelijk ontrafeld wordt - door de geallieerden is weggehaald bij zijn indianenstam. Op dat moment gaan we terug in de tijd, met Joe die kennismaakt met Sterns vrienden om zo het geheim te ontrafelen dat niet alleen Sterns einde zal betekenen, maar dat ook van cruciaal belang blijkt voor het verloop van de oorlog.

Je zou het misschien niet zeggen, maar daarmee is Nijlschaduwen een stuk rechtlijniger dan zijn voorgangers. Joe ontmoet achtereenvolgens de mensen die iets betekenen in Sterns leven. Elke dialoog heeft zo zijn eigen kenmerken. Van de typisch Arabische breedsprakigheid van hotelhouder Achmed over de zotternijen van geheim agent Liffy, gespecialiseerd in verkleedpartijen, tot de mijmeringen van een honderdjarige tweeling over een allang vergaan glamourverleden. Tussen de lange gesprekken door moet Joe ook nog op zijn tellen passen: de Duitsers naderen snel, en Joost mag weten wat die Monniken intussen bekokstoven. Ook een flinke portie spanning dus in een boek dat alle genres lijkt te overstijgen. Geschiedenis, filosofie, fantasie, humor, spionage en spanning. Het zit er allemaal in. Er zijn er niet veel die het Whittemore nadoen.

Links: Wikipedia (Engels) - Jerusalem Dreaming: alles over de auteur en zijn boeken (Engels)
Google Maps: Nijlschaduwen op de wereldkaart

Nijlschaduwen van Edward Whittemore, oorspronkelijke titel Nile Shadows, verscheen bij uitgeverij Luitingh half 2007, vertaald uit het Engels door Rob van Moppes. 512 pagina's, isbn 9789024548774.