Luigi Pirandello - Iemand, niemand en honderdduizend

Wie? Luigi Pirandello (1867-1936) ontving de Nobelprijs literatuur in 1934 voor zijn oeuvre van romans, poëzie en vooral theaterstukken.

Wat? Het ontmantelen van zichzelf.

Genre: roman

Sterren: ****

Maar al spoedig werd mijn gruwelijk drama veel gecompliceerder: het begon met de ontdekking van de honderdduizend Moscarda's die ik niet alleen in de ogen van de anderen was maar ook in mijn eigen ogen, allemaal met die ontzettend lelijke naam Moscarda, allemaal in dat arme lichaam van mij dat er ook maar één was, iemand en ach, niemand, wanneer ik hem voor de spiegel zette en hem strak en onbeweeglijk in de ogen keek, waarbij ieder gevoel en iedere wil in hem werden uitgewist.

Recensie: Het begint met een onschuldige opmerking van zijn vrouw: wist je dat je neus scheef staat? Zo heeft Vitangelo Moscarda zichzelf nog nooit bekeken. En nu je 't zegt: mijn wenkbrauwen vormden twee accents circonflexes, ^^, boven mijn ogen en mijn oren zaten op een rare manier aan mijn hoofd vast, het ene stond iets meer af dan het andere. Nu wil ik mezelf ook eens zien zoals mijn vrouw mij ziet, neemt Moscarda zich voor, en hij oefent voor de spiegel. Maar als zijn vrouw hem anders ziet dan hij zichzelf ziet, en heus niet alleen qua uiterlijk, geldt dat dan niet voor alle andere mensen ook? Zijn er dan geen honderdduizenden Moscarda's? En laat dat mij niet helemaal alleen in de kou staan, alleen met mezelf, een mezelf die eigenlijk niet eens bestaat? Daar moeten we iets aan doen, denkt Moscarda en hij doet iets dat niemand van hem verwacht. De kunst bestaat er dan alleen nog in niet voor gek verklaard te worden. Hoe dan ook: daar komen vodden van.

Luigi Pirandello schreef tot zijn dood in 1936 veel theaterstukken, maar ook een handvol romans. Terugkerend thema in zijn werk is het uitkleden van de mens tot zijn kern, los van gewoontes en gedrag, of, zoals in Iemand, niemand en honderdduizend, los van het beeld dat anderen, en vooral hijzelf, van hem hebben. Iemand, niemand en honderdduizend is een filosofisch doordenkertje, een humoristisch pareltje met een verontrustend donker kantje.

Links: wikipedia - PirandelloWeb - Pirandello Nederland - lees een gedeeltelijke weergave van het boek op Google Books - recensie van Arnon Grunberg in de Volkskrant

Iemand, niemand en honderdduizend van Luigi Pirandello - oorspronkelijke titel Uno, nessuno e centomila verscheen bij Coppens & Frenks in 1988 en bij Eldorado in 2006, vertaald uit het Italiaans door Annegret Böttner en Leontine Bijman. 200 pagina's, isbn 9047102312.