Wat mij interesseerde waren de verhalen van het slechtbewapende voetvolk, van de eenmanschemie, de chemie op mensenmaat, die op een enkele uitzondering na de mijne is geweest; dat was ook de chemie van de eerste chemici, die niet in groepen werkten, maar alleen, te midden van de onverschilligheid van hun tijd, en die de materie zonder hulpmiddelen te lijf gingen, met hun hoofd en hun handen, hun verstand en hun fantasie.
****
Het periodiek systeem van de Italiaanse jood Primo Levi werd ooit uitgeroepen tot beste wetenschapsboek ooit, waarschijnlijk terecht. De scheikunde levert de bouwstenen van het boek, net zoals het dat doet voor al wat ons omringt. Primo Levi nam 21 chemische elementen, van argon tot koolstof, en construeerde er zijn levensverhaal rond. Soms zijn ze een wezenlijk onderdeel van het hoofdstuk, wanneer ze deel uitmaken van zijn werk als chemist op een bepaald moment, of wanneer vuursteentjes van ferro-cerium tot in het concentratiekamp van Auschwitz worden gesmokkeld (het relaas van Levi's verblijf in Auschwitz lees je in Is dit een mens).
Andere keren zijn de stoffen slechts een excuus om een ander verhaal te vertellen. De inerte gassen zetten hem aan het denken over zijn voorouders: "maar inert waren ze ongetwijfeld wel in hun innerlijk, geneigd tot vrijblijvende speculaties, geestige gezegdes, elegante, spitsvondige en tot niets verplichtende discussies". Argon is ook zonder twijfel het grappigste element, met de zotte kuren van de bijna blinde dokter Barbaricô en de van de wereld afkerige Nona Fina.
Niet alle hoofdstukken zijn even relevant, maar je geniet wel altijd van Levi's mooie proza. Hoogtepunt is het laatste hoofdstuk: de nederigheid van de mens die vervat zit in de koolstofkringloop. "Koolstof, het element van het leven, was het voorwerp van mijn eerste literaire droom, hardnekkig gedroomd op een plaats en in een tijd waarin mijn eigen leven niet veel waard was; wat ik wou, was het verhaal vertellen van een koolstofatoom." Gelukkig is hij ook daarna nog blijven dromen.
Het periodiek systeem van Primo Levi - oorspronkelijke titel Il sistema periodico - werd uitgegeven bij J.M. Meulenhoff (eerste druk 1989, negende druk 2009), vertaald uit het Italiaans door Frida De Matteis-Vogels.
239 pagina's, isbn 9789029085151
Andere keren zijn de stoffen slechts een excuus om een ander verhaal te vertellen. De inerte gassen zetten hem aan het denken over zijn voorouders: "maar inert waren ze ongetwijfeld wel in hun innerlijk, geneigd tot vrijblijvende speculaties, geestige gezegdes, elegante, spitsvondige en tot niets verplichtende discussies". Argon is ook zonder twijfel het grappigste element, met de zotte kuren van de bijna blinde dokter Barbaricô en de van de wereld afkerige Nona Fina.
Niet alle hoofdstukken zijn even relevant, maar je geniet wel altijd van Levi's mooie proza. Hoogtepunt is het laatste hoofdstuk: de nederigheid van de mens die vervat zit in de koolstofkringloop. "Koolstof, het element van het leven, was het voorwerp van mijn eerste literaire droom, hardnekkig gedroomd op een plaats en in een tijd waarin mijn eigen leven niet veel waard was; wat ik wou, was het verhaal vertellen van een koolstofatoom." Gelukkig is hij ook daarna nog blijven dromen.
Het periodiek systeem van Primo Levi - oorspronkelijke titel Il sistema periodico - werd uitgegeven bij J.M. Meulenhoff (eerste druk 1989, negende druk 2009), vertaald uit het Italiaans door Frida De Matteis-Vogels.
239 pagina's, isbn 9789029085151
1 opmerking:
Ik had ooit van dit boekje gehoord, in het kader van een speurtocht naar scheikunde gerelateerde non-fictie en ben er onlangs in begonnen.
Mij werd al gauw duidelijk dat het meer een literaire, historische verhandeling is, over religieuze tegenstellingen en gruwelen in De Oorlog, opgehangen aan een set gekozen chemische elementen, wegens prozaische overeenkomsten met het verhaal.
Dat had best een aardige combinatie kunnen opleveren, maar de historische pedanterie over de joodse (intellectualistische) houding versus de (duidelijk minderwaardige)christenen droop zo van de pagina's, dat ik het boek weggelegd heb.
Iemand die voor het eerst een practicum binnenstapt met de instelling dat joods mensen nu eenmaal niet geboren zijn om onnozel handwerk te doen, maar filosofie dienen te bedrijven en hemelbestormende ontdekkingen te doen zonder vuilen handen te maken, die heeft m.i.last van ernstige aanstellerij.
Wat een verschil met het geweldig inspirerende boek Uncle Tungsten van Oliver Sacks (ook joods, die kan dus WEL boeiend vertellen)
Hij schrijft enorm aanstekelijk over zijn liefde voor scheikunde, heeft geen last van inside jokes en geheimtaal over domme christenen.(alleen al dat bedekte taalgebruik, beledigen mag, mits onverstaanbaar voor de doelgroep, hoe pedant kan een mens worden.
Nuttig om te weten dat dit kennelijk leefde, ik zou voor minder een hekel krijgen aan religieuze groepen)
Ik blijk dus niet tegen literaire flauwekul/aanstellerij kunnen.
Een reactie posten