2 x kort

Twee Zuid-Amerikanen, twee gevestigde schrijvers. Tweemaal een literair misdaadverhaal. Tweemaal racisme dat om de hoek komt loeren.

Wie heeft Palomino Molero vermoord? Het verhaal speelt zich af in het Peru van de jaren vijftig. De mannen zijn macho's. De vrouwen denken er het hunne van. De elite is blank, het werkvolk is cholo, mesties. De eerste categorie, de leiding van de luchtmachtbasis, komt tegenover de tweede te staan, de plaatselijke politie. Een verhaal over corruptie en nauwelijks verholen racisme. (***)

Kroniek van een aangekondigde dood. Santiago Nasar, een Turkse inwijkeling van de derde generatie, zal worden gedood. Iedereen weet het, maar niemand doet iets. Het motief is bloedwraak. Nasar heeft de eer van een ongetrouwd meisje geschonden. De titel zegt het zelf: hoe komt het tot een steekpartij die perfect had kunnen vermeden worden? (***)

Wie heeft Palomino Molero vermoord? van Mario Vargas Llosa werd heruitgegeven door uitgeverij Meulenhoff in 2006, nadat het een eerste maal werd gepubliceerd in 1987. De oorspronkelijke titel luidt Quién mató a Palomino Molero?, de vertaling van Mieke Westra telt 150 pagina's plus het eerste hoofdstuk van Het ongrijpbare meisje. ISBN 9029078065.

Kroniek van een aangekondigde dood van Gabriel García Márquez werd heruitgegeven door uitgeverij Meulenhoff in 2006, nadat het een eerste maal werd gepubliceerd in 1981. De oorspronkelijke titel luidt Crónica de una muerte anunciada, de vertaling van Mariolein Sabarte Belacortu telt 105 pagina's. ISBN 9029069406.

Jonathan Coe - Het moordende testament

Het begon iets van een ontdekkingsreis te krijgen, een vasthoudende, onverschrokken expeditie naar de donkerste uithoeken en geheimste schuilplaatsen van de familiegeschiedenis. Hetgeen inhield, zoals ik al vlug en maar al te goed besefte, dat ik nooit zou kunnen uitrusten, dat de reis voor mij pas ten einde zou zijn als ik op één essentiële vraag het antwoord had ontsluierd: was Tabitha Winshaw echt gek, of zat er een grond van waarheid in wat ze geloofde: dat Lawrence op een sluwe en duistere manier verantwoordelijk was geweest voor de dood van zijn broer?

****

Het venijn zit soms in het staartje. Je zit je af te vragen waarom Het moordende testament in hemelsnaam een thriller genoemd wordt, en plots breit Coe een zinderende finale aan een toch al uitmuntend boek.

De jonge schrijver Michael Owen wordt gevraagd de familiekroniek van de Winshaws te schrijven. Alleen de gekke tante Tabitha is daar eigenlijk voorstander van; haar neven en nichten zien Michael liever komen dan gaan. Het is een rijke, egoïstische, soms zelfs meedogenloze familie. Hillary, bijvoorbeeld, schrijft stukjes in de krant om mensen en ideeën af te breken, terwijl ze zelf geen woord gelooft van wat ze schrijft. Haar neef Mark levert wapens aan Bagdad - we zijn amper een jaar van de eerste golfoorlog verwijderd. Dorothy is de eerste 'boerin' in Engeland die de massaproductie invoert. Coe behandelt elk van de neven en nichten in een afzonderlijk hoofdstuk, afgewisseld met stukken van Michaels leven. Telkens komen er kleine onthullingen, waardoor het leven van Michael steeds meer verstrengeld geraakt met dat van de Winshaws.

De Winshaws staan symbool voor de Britse politiek van de jaren '80. Premier Thatcher voerde een ijzeren politiek van massale afdankingen, afslanken van de gezondheidszorg en ongeziene privatiseringen. De rijke, machtige Winshaws vergroten hun fortuin. Aan de andere kant staan Michael en zijn vriendin Fiona, of de schilderes Phoebe. Elk op hun manier een slachtoffer van het systeem, en dus van de Winshaws. Coe spaart zijn kritiek niet en slaagt er wonderwel in een stuk recente Britse geschiedenis te vatten in een boeiend verhaal. Met een tien kleine negertjes erbovenop als finale. Wat een heerlijk boek.


Het moordende testament van Jonathan Coe, oorspronkelijke titel What a carve up!, werd uitgegeven bij Meulenhoff in 1994, Ooievaar in 2001 en Pockethuis in 2004. De vertaling is van Marijke Emeis. ISBN van de laatste pocket: 9046130509. Ca. 458 pagina's.

Salvatore Niffoi - De legende van Redenta Tiria

Wie? Salvatore Niffoi (1950) werd beroemd dankzij zijn De legende van Redenta Tiria, eerst in Sardinië, dan in Italië, en uiteindelijk ook in het buitenland.

Wat? Iedereen gaat te vroeg dood in Abacrasta. Tot Redenta Tiria opduikt.

Genre: roman

Sterren: **

Tragasu kwam in een weeshuis in Noroddile terecht, onder de hoede van de nonnen. Jarenlang gekookte kool, poedermelk, kaas over de houdbaarheidsdatum, beschimmelde jam, brood van de vorige dag. In dat zogenaamde kindertehuis was helemaal niets vers, rook alles bedompt, net als de zusters, die baarden hadden als mannen.

Recensie: In Abacrasta sterft nooit iemand van ouderdom, heeft de angst voor de dood nog nooit één christenmens van zijn voornemen af kunnen brengen. Elf hoofdstukken lang gaat Niffoi daarop in. Een stuk of elf zelfmoorden met andere woorden, en dat is niet iets waar je blij van wordt. Maar na al dat deprimerende nieuws volgt het goede nieuws: Redenta Tiria komt in Abacrasta wonen. De Stem, die de Abacrastanen de dood inlokt, wordt bezworen en een zestal dorpelingen wordt gered van de dood. In totaal dus zeventien verhalen, sprookjes bijna, die grotendeels los van elkaar staan. De eerste verhalen zijn best boeiend, onder andere dankzij de couleur locale, maar gaandeweg slaat de verveling toe. Het einde halen wordt uiteindelijk nog een ware beproeving.

Links: recensies bij Het Parool, De groene Amsterdammer en 8weekly
Google Maps: De legende van Redenta Tiria op de wereldkaart
Het lijstje van de dodo: alle recensies op een rijtje

De legende van Redenta Tiria van Salvatore Niffoi, oorspronkelijke titel La leggenda di Redenta Tiria, werd uitgegeven door De Arbeiderspers in 2007, vertaald uit het Italiaans door Els van der Pluijm. 175 pagina's. ISBN 9789029564663.

Richard Montanari - Moordscène

Wie? Richard Montanari werd geboren in Cleveland, Ohio, woonde enkele jaren in Engeland, en publiceerde in 1996 zijn eerste thriller. In 2005 brak hij wereldwijd door met The Rosary Girls (Passiespel).

Wat? Een seriemoordenaar kopieert bloedige filmscènes naar het echte leven.

Genre: thriller

Sterren: ****

Ze begint te zingen, iets van een zangeresje uit deze tijd. Ze heeft best een leuke stem.
De stoom van de douche wasemt onder de badkamerdeur door in slierten, als lange, ijle vingers die me wenken. Ik pak het mes en loop erheen. In mijn rol. In beeld.
Het begin van een legende.

Recensie: Adam Kaslov zal drie keer nadenken voor hij nog eens een videocassette huurt. De beruchte douchescène uit Alfred Hitchcocks Psycho is gewist en vervangen door dezelfde scène, maar dan in het echt nagespeeld - al is 'gespeeld' hier niet het juiste woord. Ergens in een badkamer in Philadelphia is een vrouw vermoord, en al wat rechercheur Jessica Bolzano in handen heeft, is een video. Geen lijk, geen plaats delict. Te vrezen valt bovendien dat het niet bij één moord zal blijven. Intussen heeft ook rechercheur Kevin Byrne het knap lastig. Hij is nog aan het revalideren na de gebeurtenissen in Passiespel, Montanari's vorige boek, wanneer hij te horen krijgt dat Julian Matisse, een moordenaar die hijzelf achter de tralies heeft gekregen, weer vrij zal komen. Byrne zint op wraak.

Net in dat verhaal van vergelding gaat Montanari lichtjes uit de bocht. Je zou denken dat een ervaren politieman als Byrne niet zo driest en tegen alle regels in te werk zou gaan. Zeker als je merkt hoe liefdevol hij omgaat met zijn dove dochter Colleen. Het contrast kan niet groter zijn. Dat is dan ook het enige minpunt aan Moordscène, dat verder alle kenmerken toont van een uitstekende thriller: een uitgekiend verhaal, fraaie plotwendingen op tijd en stond, en een verrassende ontknoping. Moordscène is klassewerk. Net als Passiespel, overigens.

Meer van Montanari: Passiespel
Links: Montanari's eigen site (Engels) - crimezone
Google Maps: Moordscène op de wereldkaart

Moordscène van Richard Montanari werd uitgegeven bij AW Bruna in 2007, vertaald uit het Engels door Jan Smit. De oorspronkelijke titel luidt The Skin Gods. 400 pagina's. ISBN 9789022992319.

2 x kort

Man zonder land. Op 11 april overleed in New York Kurt Vonnegut, een van de grootste Amerikaanse schrijvers. Het laatste werk dat van hem verscheen, was een essay, A man without a country, vorig jaar bij ons uitgebracht als Man zonder land. Vonnegut, toen al 83, mijmert erin over vanalles en nog wat. Een lesje in creatief schrijven. Regel één: Gebruik geen puntkomma's. Het zijn hermafrodiete travestieten zonder enige betekenis. Het enige wat je ermee doet is laten zien dat je hebt gestudeerd. Maar bovenal spuit Vonnegut kritiek over de huidige Amerikaanse regering en haar standpunten over thema's als drugs, milieu en oorlog. Onze dierbare grondwet heeft helaas één zwakke plek, en ik zou niet weten hoe die verholpen kan worden. Het gaat hierom: alleen halvegaren willen president worden. Een leuk boekje.


Blauwvos. De IJslander Sjón is een literaire duizendpoot. Hij schrijft poëzie, romans, korte verhalen, kinderboeken, toneelstukken en liedjesteksten (o.a. voor Björk). De Geus publiceerde vorig jaar Blauwvos, een fragiele novelle waarin weinig gebeurt, maar die wel tot de verbeelding spreekt. In de hoofdrollen een plantkundige die een zwakbegaafd meisje in huis neemt, en de dominee die daar een probleem van maakt. En een blauwvos, natuurlijk. Een mooi boekje.


Man zonder land van Kurt Vonnegut werd uitgegeven door J. M. Meulenhoff in 2006, vertaald uit het Engels door Ko Kooman. 143 pagina's. ISBN 9029077395.

Blauwvos van Sjón werd uitgegeven door De Geus in 2006, vertaald uit het IJslands door Marcel Otten. 127 pagina's. ISBN 9044506862.

Norman Mailer - Het kasteel in het woud

Wie? Norman Mailer (1923) is een Amerikaanse schrijver en journalist, geboren in een joodse familie in New Jersey. Zijn oorlogsroman The naked and the dead (1948) is opgenomen in de lijst van 100 beste Engelstalige boeken van de American Modern Library. Later kreeg hij verschillende prestigieuze prijzen. Zes huwelijken schonken Mailer negen kinderen.

Wat? Hitler als speelbal van de duivel.

Genre: roman

Sterren: ***

Het hoeft dan ook geen verbazing te wekken dat de wereld weinig begrijpt van Adolf Hitlers persoonlijkheid. Afschuw is er genoeg, maar hem begrijpen, nee. Hij is welbeschouwd de meest mysterieuze persoon van de eeuw. Niettemin kan ik zeggen dat ik zijn psyche doorgrond. Hij was mijn cliënt. Ik heb van dichtbij meegemaakt hoe hij zich vanaf de wieg ontwikkelde tot het roofdier van de eeuw, deze onaanzienlijke politicus met zijn snippertje van een snor.

Recensie: Heinrich Himmler heeft een theorie. Alleen een combinatie van sterke, op elkaar lijkende genen kan een werkelijk groot man als Hitler opleveren. De grootste schurk van de twintigste eeuw moet dus wel het product zijn van incest. En jawel, dat wordt bewezen ook. Hitlers vader Alois is niet alleen de echtgenoot van Klara, Adolfs moeder, maar ook haar oom én haar vader. Mailer besteedt uitvoerig aandacht aan de stamboom van de Hitlers.

Gaandeweg neemt een van de helpers van de duivel - ofwel Maestro, de eeuwige opponent van Dummkopf God - het verhaal over. De Maestro heeft plannen met de kleine Hitler, laat hem allerlei dromen influisteren en zijn eigenbeeld naar zijn wensen boetseren. Zo ontvouwt Hitlers jeugd zich 459 pagina's lang, al wordt nogal wat aandacht besteed aan Alois, Adolfs vader, en zijn invloed op de jonge Adi. Even is er ook een zijsprong naar de kroning van de Russische tsaar Nicolaas, als is niet meteen duidelijk hoe die terzake doet. De duivelshelper heeft ook elders in het verhaal mogelijkheden genoeg om zijn manier van werken uit de doeken te doen.

Biografieën over Adolf Hitler zijn er al in overvloed, maar Mailer maakt er iets speciaals van. Er is het ongewone uitgangspunt, Hitler als product van incest, en bovendien wordt zijn jeugd beschreven vanuit het gezichtspunt van de duivel zelf. Hitler als slachtoffer van hogere machten, eerder dan als brein achter een van de grootste massamoorden uit de recente geschiedenis. Het is begrijpelijk dat daarover controverse ontstaat. De vraag is of die terecht is. Het kasteel in het woud doet je niet anders denken over de gruwelen van de Tweede Wereldoorlog. Hoogstens biedt het een ander beeld dat, laten we duidelijk zijn, niet meer is dan een aardig stuk fictie.

Links: Mailer bij uitgever Rothschild & Bach en bij Wikipedia - recensie van Het Parool
Google Maps: Het kasteel in het woud op de wereldkaart

Het kasteel in het woud van Norman Mailer werd in 2007 uitgegeven door Crossing Border Books, vertaald uit het Amerikaans door Kitty Pouwels en Maaike Bijnsdorp. ISBN 9789049950569, 459 pagina's.

John le Carré - Spion aan de muur

Wie? John le Carré (Dorset, 1931) is een van de beroemdste schrijvers van spionageromans.

Wat? Oost-West in de praktijk.

Genre: spionagethriller

Sterren: *****

Leamas ging naar het venster en wachtte: voor hem lag de weg en aan weerskanten de Muur, een vuil, lelijk bouwsel van uit gruis geperste blokken en prikkeldraad, verlicht door wat gelig licht, als de achtergrond van een concentratiekamp. Ten oosten en ten westen van de Muur lag het niet herbouwde gedeelte van Berlijn, een in twee dimensies getekende halve wereld van ruïnes, een uit de oorlog voortgekomen rotslandschap.

Recensie: Twee Britten, twee Duitsers. Wie liegt? Wie wordt bedrogen? De Engelse spion Alec Leamas wordt ingeschakeld om de Oost-Duitse leider van de geheime dienst Mundt onschadelijk te maken. Liz is Alecs vriendin, tevens lid van de Engelse communistische partij. Fiedler is Mundts opponent in de DDR. Het lijkt eenvoudig: Leamas die zogezegd zijn kennis verkoopt aan de communisten. Maar is alles wel zoals het lijkt? Zit er niet meer achter de intriges die Leamas eerst naar Nederland en dan naar Duitsland brengen? Wie trekt er aan de touwtjes?

Le Carré schreef Spion aan de muur al in 1963, maar het boek doet geen moment gedateerd aan. Le Carré schetst de sfeer tijdens de koude oorlog, met twee ideologieën lijnrecht tegenover elkaar. Alec, Liz, Mundt en Fiedler raken verstrikt in een strijd op leven en dood, een niet aflatende stroom van intriges en twijfels over wie goed is en wie slecht. Maar het is de wereld, het is het mensdom, dat krankzinnig geworden is. Wij zijn maar een kleine prijs om te betalen... maar overal is het hetzelfde, mensen die bedrogen en misleid worden, hele levens die weggegooid worden, mensen die in de gevangenis geworpen of doodgeschoten worden, hele groepen en klassen van mensen die men afschrijft voor niets.

Spion aan de muur combineert een tragisch liefdesverhaal, een weergaloze roman over goed en slecht, en vooral een nagelbijter van je welste. Terecht een spionageklassieker.

Meer van John le Carré: Absolute vrienden
Links: Ine Jacet - De Boekenplank - crimezone.nl - wikipedia
Google Maps: Spion aan de muur op de wereldkaart

De eerste uitgave van Spion aan de muur van John le Carré in het Nederlandse taalgebied dateert van 1964, en werd sindsdien verschillende keren heruitgegeven, de laatste keer bij Poema Pockets, vertaald uit het Engels door John M. Vermeys. ISBN 9024535778.

Giulio Leoni - De lichtmoorden

Wie? Giulio Leoni (1952) werd beroemd dankzij zijn thrillers met Dante Alighieri als detective.

Wat? Dante op zoek naar het licht van Christus.

Genre: thriller

Sterren: ***

Vast stond dat de vorm van de moord de geest van de schuldige weerspiegelde. Altijd lijkt het slachtoffer zijn beul bij zich te roepen en degene te kiezen die het meest op hem lijkt. Een gewelddadige persoon vindt de dood in de wreedheid van een daad met voorbedachten rade, een verliefde geest put zich uit in wellust en onmatigheid. Wie had dus de beeldhouwer opgezocht om een einde aan zijn leven te maken?

Recensie: Het jaar 1300. Dante Alighiere is prior in de stad Florence, een lid van het stadsbestuur. In die hoedanigheid wordt hij naar de plaats van een massamoord gebracht: in een galei, die ongewoon ver de rivier is opgevaren, zijn tientallen slaven omgekomen door de hitte, geketend aan hun roeiriemen. In het ruim bevinden zich nog drie lijken, in Saraceense kleren. Een vierde man lijkt te zijn verdwenen. Bij de lijken vindt Dante de stukken van een eigenaardig toestel, dat hij laat meenemen naar de stad om het te laten reconstrueren. Dante komt op het spoor van een complot waarin wijlen keizer Frederik van het Heilige Roomse Rijk een rol lijkt te spelen. Met zijn onderzoek geraakt Dante verzeild in het vaarwater van paus Bonifatius, die pogingen onderneemt zijn macht over Florence te verstevigen.

Na De mozaïekmoorden is De lichtmoorden het tweede deel in een trilogie met de middeleeuwse schrijver Dante Alighieri als detective. Beide boeken vertonen paralellen. Dante struikelt tijdens zijn onderzoek bijna toevallig over een groepje mannen met geheime plannen. Heel de roman spitst zich toe op het ontraadselen van dat geheim. Dante ondervindt daarbij de nodige weerstand. Zijn eigen collega's houden niet van Dante's eigengereide optreden, er vallen al eens doden in zijn naaste omgeving, en de paus stuurt zijn mannen en de inquisitie uit.

Het sterkste punt van De lichtmoorden is zonder meer de historische setting. Het middeleeuwse Florence komt tot leven, van de devote aanbidding van de Wondermaagd tot avances in een middeleeuwse homobar. Daartegenover staat een nogal humorloze sfeer, mede door Dante's karakter - streng en nors - en zijn sluimerende ziekte. Goed voor geschiedenisliefhebbers, maar als thriller net iets te zwaar op de hand.

Meer van Giulio Leoni: De mozaïekmoorden
Links: zijn eigen site - zijn pagina bij De Arbeiderspers
Google Maps: De lichtmoorden op de wereldkaart

De lichtmoorden van Giulio Leoni werd uitgegeven bij De Arbeiderspers in mei 2007, vertaald uit het Italiaans door Jan van der Haar. ISBN 9789029565035.

Ian McEwan - Aan Chesil Beach

Dit was nog de tijd - die later in dat beroemde decennium zou eindigen - dat jong zijn een sociale handicap was, een teken van onbenulligheid, een lichtelijk beschamende aandoening waarvoor het huwelijk een begin van genezing bood. Als bijna vreemden stonden ze, vreemd tezamen, op een nieuwe top van het bestaan, verheugd dat hun nieuwe status hen beloofde te verheffen uit hun eindeloze jeugd - Edward en Florence, eindelijk vrij!

*****

Ian McEwan is al jaren een van de beste Britse schrijvers. Al zijn werk wordt tegenwoordig opnieuw uitgebracht, af en toe aangevuld met nieuwe werk, zoals Aan Chesil Beach. Dat is de plaats waar Edward en Florence hun huwelijksnacht, en ook hun eerste nacht samen, zullen doorbrengen. Maar beiden hebben hun twijfels, en schieten ook tekort tegenover elkaar.

Het is het begin van de jaren zestig. De seksuele vrijheid is nog geen feit, en Edward en Florence voelen de door de maatschappij opgelegde dwang op zich rusten. Beiden worstelen met hun eigen zorgen en angsten, tot het moment van de waarheid komt: de eerste huwelijksnacht. Zoals een geschiedschrijver feiten en data samenbrengt om er één minutieus, tot in alle details kloppend verhaal van te maken, zo ontleedt McEwan alle gedachten en gevoelens van die twee jonge hoofdfiguren. Verfijnd tot in de kleinste nuances, genadeloos in het blootleggen van onmacht en onzekerheid. Absoluut meesterschap van de grootste kroniekschrijver van het gevoel.


Aan Chesil Beach van Ian McEwan werd uitgegeven bij De Harmonie | Manteau in 2007 en werd vertaald uit het Engels door Rien Verhoef. ISBN 9789022321539.