Arnaldur Indriðason - Het koningsboek

Ik huiverde. Ik keek naar de professor. Hij toonde geen interesse voor het geraamte. Zijn ogen gingen naar datgene wat tussen de botten van zijn vuisten op de heupen lag, een metalen kistje dat Ronald Jörgensen met zich mee in het graf had genomen.

***

Het lijkt een light-versie van De Da Vinci code: een oude professor laat geen steen op een andere (soms letterlijk) om oude IJslandse geschriften, het Koningsboek, terug in handen te krijgen tot eer en glorie van zijn volk, zo'n tien jaar na de onafhankelijkheid van Denemarken. Een soort Da Vinci dus, maar dan van het gezapigere soort, zoals we dat van Indriðason gewoon zijn. Tot er kapers op de kust komen, en enkele moorden op het Europese vasteland de prof en zijn student Valdemar in een lastig parket brengen. Als Het koningsboek één ding duidelijk maakt, dan is het wel dat Indriðason Erlendur niet nodig heeft om een goede misdaadroman te schrijven.

Het koningsboek van Arnaldur Indriðason - oorspronkelijke titel Konungsbók - verscheen bij Q in 2008, vertaald uit het IJslands door Marcel Otten.
283 blz, isbn 9789021433431

Pepetela - Roofdieren

Hij was in Luanda beland, vanuit Porto Amboim, waar hij uiteindelijk zijn vader was gaan assisteren bij het geven van injecties en het aanbrengen van verband. Illegaal, uiteraard, zelfs vader Caposso had in feite geen vergunning om dat te doen. Maar de autoriteiten hadden het te druk met andere zaken, wat konden hen die twee kerels schelen die de dorpen in Zuid-Kwanza langsgingen en mensen illegaal medisch behandelden?

****

Vladimiro Caposso is een arrogante zakenman. Hij werkt zich vanuit het niets op in het Angola van net na de onafhankelijkheid. In die tijd kon dat niet zonder goedgeplaatste connecties: relaties binnen de politiek en de hoge ambtenarij die moeten onderhouden worden met veel geld en cadeautjes. Er is nauwelijks een deal te vinden waar geen reukje aan zit: van een semi-legale superette in communistisch Angola tot de aankoop van diamanten van Congolese rebellen. Maar ook in Angola draait de wind wel eens.

Tegen de achtergrond van de Angolese geschiedenis van 1975 tot nu vertelt oud-minister Pepetela over de op- en ondergang van het imperium van Vladimiro Caposso, de gehaaide zakenman die zijn eigen ondergang niet zag aankomen. Mooie, meeslepende roman.

Roofdieren van Pepetela - oorspronkelijke titel Predadores - verscheen bij De Geus in 2008, vertaald uit het Portugees door Hermina Gaikhorst.
410 blz, isbn 9789044512854

Pedro Almodóvar - Patty Diphusa

'Doe je hand eens in je broek en beschrijf wat je daar vindt.'
'Dat kun je wel bedenken.'
'Momenteel wordt mijn VERBEELDING vertroebeld door mijn VERLANGENS, en mijn verlangens kennen geen MAAT. Wees eens wat CONCRETER.'
'De natuur heeft me ruim bedeeld.'
'Ik heb een hekel aan eufemismen maar ik geloof je.'

***

Tot Wereldbibliotheek in 2008 met Patty Diphusa uitpakte, wist ik niet dat Pedro Almodóvar ook schreef. Ik kende wel enkele van zijn films, waaronder La Mala Educación uit 2004. De novelle Patty Diphusa past vooral bij Almodóvars vroegere oeuvre.

Patty is een prostituee/pornoster in Madrid. Ze schrijft columns over haar leven, gevuld met drugs en plotselinge verliefdheden die al dan niet uitlopen op seks in een WC-hokje. Tot helemaal op het einde haar schepper, Almodóvar zelf, opduikt en ze zich op hem kwaadmaakt over de intellectuele toon die haar laatste columns kenmerken: 'Ik heb niets tegen lezen, maar ik kan toch tegelijk ook neuken?'

Naast de vaak grappige columns van Patty Diphusa heeft Almodóvar enkele andere ontboezemingen in het boekje opgenomen, geschreven tussen 1984 en 1990. Enkele zijn de moeite waard, maar de meeste zijn opvulling, en enkel bedoeld voor de fans. Zo zegt hij zelf in een voorwoord, en wie zijn wij om de grote Almodóvar tegen te spreken?

Patty Diphusa van Pedro Almodóvar - oorspronkelijke titel Patty Diphusa - verscheen bij Wereldbibliotheek in 2008, vertaald uit het Spaans door Heijo Alting en Inge Geleyn.
158 blz, isbn 9789028422452

Selm Wenselaers - De laatste Belgen

De waanzinnige twintigste eeuw heeft een stempel gedrukt op dit grensgebied en op de identiteit van zijn bewoners. De Oostkantons herbergen niet alleen een opzienbarend verleden, ze geven ook vorm aan het Europa van morgen.

****

De laatste tijd gaan stemmen op om van de Duitstalige Gemeenschap een vierde volwaardig gewest te maken. Als het ooit zover komt, zal het niet zijn omdat ze er in Eupen zelf om vroegen (al pleit minister-president Lambertz regelmatig voor meer bevoegdheden), maar vooral omdat het toevallig zo uitkomt in de moeizame onderhandelingen tussen Vlamingen en Franstaligen. Zo is het tot nu toe altijd gegaan: de Duitstaligen profiteerden mee van de strijd voor meer Vlaanderen. Sterk, voor een bevolking van goed 75.000 man, die op een senator na nauwelijks een stem heeft in Brussel.

Dat de Ostbelgier het ooit met veel minder moesten stellen, beschrijft hedendaags historicus Selm Wenselaers in De laatste Belgen. Na de aanhechting bij België aan het einde van Wereldoorlog I werd de regio bestuurd als een kolonie. De bevolking moest ontduitst worden, wat gelukkig nooit helemaal gelukt is. Begonnen als samenvoeging van drie kantons die weinig geschiedenis gemeenschappelijk hadden, vormen Eupen, Malmédy en Sankt-Vith nu de Deutschsprachige Gemeinschaft Belgiens. De best beschermde minderheid ter wereld, zo luidt het cliché. Benieuwd wat de toekomst zal brengen voor onze minst bekende landgenoten. Misschien staan we wel aan de wieg van een nieuwe Europese mini-staat.

De laatste Belgen van Selm Wenselaers verscheen bij Meulenhoff | Manteau in 2008. 
197 blz, isbn 9789085421498

Hugo Matthysen - Verzamelen geblazen!

Wat is een bos? Dat is een van de belangrijkste vragen die een bioloog zich kan stellen. Men heeft die vraag lange tijd als volgt geformuleerd: hoeveel bomen moet je hebben om een lap grond met recht van spreken een bos te noemen. In 1952 werd te Oslo tijdens een internationaal congres bepaald dat dit aantal honderdvijftig moest zijn.
De gevolgen waren rampzalig. Talrijke boomgaarden werden plots overspoeld door jeugdverenigingen die op grond van de honderdvijftig-bomen-regel meenden dat zij het volste recht hadden om daar bosspelen te organiseren. Hierdoor werd het inkomen van de gemiddelde fruitkweker op amper twee jaar tijd gehalveerd.

***

Wie het verdwijnen van de columns van Hugo Matthysen uit Humo nog altijd betreurt, kan zijn hart ophalen aan twee bundels: Nefast voor het konijn uit 2007 en deze Verzamelen geblazen! uit 2008, die ook al wat oudere stukjes bevat, en zelfs enkele gedichten van Joe Roxy (Ik hield niet van haar kleren / Dus trok ze die maar uit / Dat kon ik appreciëren / Dat was een wijs besluit). Constanten zijn de absurde humor en de taalspelletjes. De bundel is met mate te consumeren, want op den duur wordt het stramien wat voorspelbaar. Maar elke dag eentje, om de dag goed te beginnen, dat kan geen kwaad. Nu ik eraan denk: wanneer komt er eens een Hugo Matthysen Scheurkalender? 

Verzamelen geblazen! van Hugo Matthysen verscheen bij Uitgeverij Vrijdag in 2008.
247 blz, isbn 9789460010163

Karin Fossum - Een andere voorkeur

Hij keek weer over zijn schouder, er was niemand te bekennen, hij bleef staan en nam met bonzend hart alle geluiden in zich op. Het bos was net een groot organisme, het ademde, het observeerde hem, het veroordeelde hem met een diep, dreigend geruis. Dat je zo diep kan zinken, zei het bos, niemand zal ooit nog warm en hartelijk naar je glimlachen, niet na zoiets.

***

Sober is een woord dat goed bij Karin Fossum past. Een sobere stijl, een sober verhaal en een sobere inspecteur: Konrad Sejer, die in Een andere voorkeur zijn comeback maakte na enkele jaren afwezigheid.  Maar sober wil niet zeggen: een gemakkelijk onderwerp. Integendeel. Sejer onderzoekt geduldig wie een kleine jongen misbruikte en dood achterliet in het bos. Fossum construeert een precair evenwicht tussen afschuw voor de pedofiel en de drijfveren van de misdadiger. Enig begrip kan er zijn, maar er zijn grenzen. Dat op zich getuigt van grote klasse. Op de koop toe maakt ze duidelijk hoe een huwelijk opeens kan stuklopen. Als je van psychologische thrillers houdt, kom je uiteindelijk altijd bij Karin Fossum terecht.

Een andere voorkeur van Karin Fossum - oorspronkelijke titel Den som elsker noe annet - verscheen bij Manteau en Anthos in 2008, vertaald uit het Noors door Annemarie Smit.
233 blz, isbn 9789041413994

Bavo Dhooge - Splinters

'Dit is een déjà vu. Ik heb dit al genoeg gezien en ik weet hoe het verhaaltje afloopt.'
'Jij bent geen gewone knul, hè? De meeste gozers van jouw leeftijd vinden dit het einde.'
'Nou, ik vind er niks aan.'
Ik liep langs hem heen, maar voelde zijn hand op mijn schouder.
'Mike Snow', zei ik voor de zoveelste keer zonder me om te draaien.
'En wie mag dat wezen?'
'De ongewone knul die naar boven loopt.'

***

Splinters is deel twee in de reeks van sf-jeugdthrillers van Bavo Dhooge, na Spiegels en voor Springers. Hoofdpersonage is Mike Snow, die in het jaar 2772 zijn jeugdvriend Huck moet screenen op kwade bedoelingen. Huck is een digit, een voormalige terrorist die een nieuw leven heeft gekregen dankzij de inplanting van chips en prothesen. Het vermoeden bestaat dat digits een aanslag plannen op de Leider, en Mike moet nagaan of Huck ook in het complot zit.

De elkaar razendsnel opvolgende plotwendingen zijn een handelsmerk van Bavo Dhooge, en niet alleen in zijn jeugdthrillers. Kijk maar naar zijn  in de VS gesitueerde misdaadromans Stiletto libretto en Sioux blues. Het feit dat de Snow-reeks in de toekomst gesitueerd is, geeft de mogelijkheid nog iets verder te gaan. In een wereld waarin geheugen wordt ingeplant of gewist naargelang het uitkomt, kan je vele kanten op. Wat is echt en wat is schijn? Dhooge doet de waarheid zeer vakkundig telkens weer om de hoek verdwijnen. Amusant, ook voor lauwe sf-fans.

Splinters van Bavo Dhooge verscheen bij Manteau in 2008.
237 blz, isbn 9789022323076

Drie maal getekend

- Ik weet 't. Zoals het hoort. Doet u niks zoals 't hoort?
- Nee.
- Is dat niet lastig bij de politie?
- Ja.
- Wat doet u voor onreglementairs?
- Ik ga niet naar mijn kantoor. Ik loop. Daarna droom ik. En dan loop ik weer. Als ik op kantoor ben, teken ik.
- Hoe gaat u met uw dossiers om?
- Dat heb ik net verteld.
(uit De vier stromen - Baudoin-Vargas)

Veel beeldromans ('strip' klinkt zo oneerbiedig) worden hier normaal niet geconsumeerd, maar tegen een dreigende leesdip doen ze wonderen. Als lettertjes niet meer boeien, gaat niets boven prentjes.

Eerste in de reeks van drie was Birma van Guy Delisle (***), een Canadees die met zijn vrouw, die voor Artsen Zonder Grenzen werkt, de wereld verkent. Een jaar lang verbleven ze in Birma, een land dat alleen in het nieuws komt wanneer oppositieleidster Aung San Suu Kyi nog maar eens huisarrest bijkrijgt van de kolonels die het in het land voor het zeggen hebben. In het boek speelt ze zelf geen rol, maar wel haar huis, dat zich op een paar straten afstand van Delisles huis bevindt. Hij probeert tot bij haar te geraken, maar wordt tegengehouden door soldaten. Zo maakt Delisle bijna terloops duidelijk hoe het er in het land aan toe gaat. Steeds vanuit zijn eigen oogpunt, vaak grappig, maar op de achtergrond steeds de censuur en armoede waar de Birmezen mee te kampen krijgen.

Kaas, gepubliceerd in 1933, is een klassieker in de Vlaamse literatuur, net als een paar andere werken van Antwerpenaar Willem Elsschot. Striptekenaar Dick Matena, die zich eerder al aan Reves De avonden waagde, verbouwde in 2008 ook Kaas (****) tot een beeldroman, waarin de volledige oorspronkelijke tekst is verwerkt. Hoofdfiguur is Frans Laarmans, een eenvoudige klerk die gelokt door de sociale status besluit vertegenwoordiger te worden in Hollandse kaas. Een echte verkoper worden gaat echter niet zonder slag of stoot. Mooie tekeningen, die het verhaal uitmuntend aanvullen.

Tot slot, De vier stromen van Baudoin en Vargas (***). Die laatste schreef het scenario en liet daarvoor haar gekende speurder, commissaris Adamsberg (zie ook o.a. De omgekeerde man en De eeuwige jacht), een moordzaak oplossen. Slachtoffer is een straatboefje, wiens vriend en mededader Grégoire nu opgescheept zit met een gedroogde vogelpoot en een kattenschedel. Het lijkt soms of Baudoins inktpot is omgevallen, maar het verhaal is typisch Vargas: aparte figuren, een aparte moordzaak en een exquise Adamsberg.

Smaakt toch naar meer, al die prentjes.

Birma van Guy Delisle verscheen bij Oog & Blik in 2008 (isbn 9789054922285).
Willem Elsschots Kaas, een beeldroman door Dick Matena verscheen bij Athenaeum - Polak & Van Gennep in 2008 (isbn 9789025363390).
De vier stromen van Baudoin - Vargas verscheen bij Sherpa - Oog & Blik in 2006 (isbn 9075504624).

Erwin Mortier - Godenslaap

Wat? Terugblik.

Wie? Erwin Mortier (Nevele, 1965) is romanauteur en dichter.

Genre: roman

Sterren: ****

We wantrouwden allemaal de woorden. Een combinatie van argwaan en verbijstering na jaren van dubbelzinnige communiqués, liegende kranten, gezwollen propaganda en het onvermogen van hen die van de fronten terugkeerden om wat ze doorstaan hadden in een gepaste vorm te dwingen, een vocabulaire dat hun ervaringen niet zou verknippen, kleineren, vervalsen.

Recensie: Een oude vrouw blikt terug op haar leven voor en tijdens de Eerste Wereldoorlog. De woorden buitelen over de pagina's heen, de geschiedenis komt tot leven. Liefde in tijden van oorlog, mijmeren tot lang erna. Wat een taal, wat een verhaal.

Links: Mortiers website - wikipedia - De Bezige Bij - recensies van Cutting Edge, klara.be, goddeau.com en 8weekly.nl

Godenslaap van Erwin Mortier verscheen bij De Bezige Bij in 2008.
406 pagina's, isbn 9789023427780

Erling Jepsen - De kunst om in koor te huilen

Wat? Samen in de zetel.

Wie? Erling Jepsen (Jutland, 1956) is auteur van verschillende romans, toneelstukken en tv-scenario's.

Genre: roman

Sterren: ***

Nú snap ik het, als je uit Kopenhagen komt, ben je niet zo gauw onder de indruk van een stel konijnenjonkies. Ik stop ze terug in hun hok. Gelukkig heb ik konijnen, denk ik, daar kun je tenminste op vertrouwen. Dan bijt er eentje in mijn vinger.

Recensie: Met het genre jongetje-komt-iets-ergs-tegen-maar-kan-het-niet-goed-plaatsen kan je intussen al een hele boekenplank vullen, en Erling Jepsen kan daar best nog bij. Het zijn doorgaans ietwat naïeve en vertederende boeken die het vader- of moedergevoel in je losmaken. De moeilijkheid zit erin de frisse aanpak van de eerste hoofdstukken vast te houden tot het einde. Daar is Erling Jepsen redelijk goed in gelukt.

Aan het woord is Allan, een elf jaar jonge Deen in de jaren zestig. Hij stelt moeilijke vragen aan de godsdienstlerares, bedenkt een kruising van de engel Gabriël en Tarzan, zingt liedjes (en huilt) voor de gloednieuwe tv, en kijkt op naar zijn vader, de plaatselijke melkboer, ook al heeft die de gewoonte opgevat met Allans zus "in de zetel te liggen". Dat laatste kan ook in de jaren zestig niet goed aflopen. Allan staat erbij, kijkt ernaar, en probeert er dan maar zijn eigen uitleg aan te geven, tot in het psychiatrisch centrum toe.

De kunst om in koor te huilen laat de naïviteit aan het woord, maar die kan de tristesse niet verbergen. Ideaal leesvoer voor de liefhebber van tragikomedie.

Links: Noordse literatuur - recensie van CJP

De kunst om in koor te huilen van Erling Jepsen - oorspronkelijke titel Kunsten at græde i kor - werd uitgegeven bij Cossee in 2008, vertaald uit het Deens door Diederik Grit en Edith Koenders.
221 pagina's, isbn 9789059361997

Domenico Cacopardo - De zaak Gaetano Chillè

Wat? Obstructie.

Wie? Domenico Cacopardo (1936) is jurist en ex-kabinetschef van verschillende ministers.

Genre: misdaadroman

Sterren: ***

Het was duidelijk dat de prefect in actie zou komen, en snel ook: de markies was in zijn missie geslaagd. Het werkte altijd weer, die eeuwenoude bedrevenheid in het omgaan met de feiten des levens, mensen in zaken verwikkelen, mensen compromitteren, op beleefde, vriendelijke toon dreigen.

Recensie: Iedereen weet dat er stront aan de knikker is wanneer rentmeester Talìo eind 1910 wordt doodgeschoten in het huis van zijn baas, cavaliere Chillè. Die beweert dat hij Talìo aanzag voor een dief en handelde uit zelfverdediging. Maar heel het dorp weet dat Chillè en Talìo's vrouw een verhouding hadden. En dus is er stront aan de knikker. Luitenant Ruggeri en brigadier Capellaro ruiken dat ook, en ze stellen een onderzoek in, ook al heeft Chillè enkele zeer machtige vrienden.

Cacopardo, zelf afkomstig uit de streek rond Letojanni, aan de Siciliaanse oostkust, beschrijft het hele onderzoek, en vooral de tegenwerking van de gevestigde machten. De notabelen en politici pogen in de eerste plaats een schandaal te vermijden, niet alleen ter bescherming van Chillè, maar evenzeer om de communisten te beletten te scoren. De zaak Gaetano Chillè is gevuld met subtiele dreigementen, ontaarde zeden en politieke spelletjes, met in de achtergrond de Italiaanse politiek, gedomineerd door de komende inval in Libië. Boeiende historische roman.

Links: de site van Cacopardo - Serena Libri - recensies van crimezone.nl en Guido Huisintveld
Google Maps: De zaak Gaetano Chillè op de wereldkaart

De zaak Gaetano Chillè van Domenico Cacopardo - oorspronkelijke titel Il caso Chillè - verscheen bij Serena Libri in 2008, vertaald uit het Italiaans door Manon Smits.
299 pagina's, isbn 9789076270494

Hendrik Vos & Rob Heirbaut - Hoe Europa ons leven beïnvloedt

Wat? Europa uitgelegd.

Wie? Hendrik Vos (1972) doceert Europese politiek aan de Universiteit Gent; Rob Heirbaut (1967) is VRT-journalist.

Genre: non-fictie

Sterren: ****

Almaar vaker zitten er berichten in het nieuws die het hebben over Europese beslissingen. Vlaamse of Belgische regels moeten worden aangepast aan de Europese wetten. Er worden maatregelen ingevoerd omdat 'het moet van Europa'. Andere regels worden afgeschaft want 'het mag niet van Europa'. Vooral als er weinig sympathieke beslissingen op stapel staan, wordt Europa als alibi gebruikt.

Recensie: De macht van Europa is groot, hoeft het nog gezegd? In bepaalde domeinen is zowat elke wetgeving die ons bereikt afkomstig van de Europese instellingen, via het medebeslissingsrecht van de Raad en het Parlement. Dus heeft Europa ook ambtenaren, die al die wetten kunnen voorbereiden. Ze zijn daarvoor niet eens met heel veel, een stad als Brussel heeft evenveel ambtenaren in dienst als de Europese Commissie. Maar ja, er zijn ook zaken die niet zo goed lopen in Europa. De maandelijkse verhuis van het parlement naar Straatsburg, bijvoorbeeld, is geen toonbeeld van efficiëntie. Maar over het algemeen bereikt de Europese Unie veel met relatief weinig geld.

Hendrik Vos en Rob Heirbaut doen in Hoe Europa ons leven beïnvloedt hun best enkel hardnekkige misverstanden uit de weg te ruimen (de kostprijs van de instellingen, het parlement als praatbarak), maar leggen ook de knelpunten bloot. Hoe komt het dat de motor sputtert? Tot welke grenzen kan de Unie nog uitbreiden? Dat de heren daarbij ook klare taal spreken, blijkt uit de Wablieft-prijs die ze voor dit boek kregen. Een must voor al wie wil weten hoe de Europese vork écht in de steel zit. Als je je haast, heb je hem nog uit voor de verkiezingen van volgende week.

Links: Wikipedia Hendrik Vos - recensies van Schamper en Matthias' weblog

Hoe Europa ons leven beïnvloedt van Hendrik Vos en Rob Heirbaut verscheen bij Standaard Uitgeverij in september 2008.
255 pagina's, isbn 9789002223600

Pat Barker - Modelklas

Wat? Oorlog en liefde.

Wie? Pat Barker (1943) is een Britse schrijfster en historicus.

Genre: roman

Sterren: ****

Moeder is weer terug bij haar ehbo. Toby zit in dienst. Papa heeft het druk met zijn hoofdwondeneenheid. Tim zit bij het ministerie van Oorlog. Rachel zegt dat de baby haar oorlogsinspanning is. Ruthie is vertrokken naar Frankrijk. Dus je ziet hoe de zaken staan, Paul. Iedereen levert een belangrijke bijdrage aan de oorlog, behalve ik. Ik alleen bewaar een ijzeren frivoliteit.

Recensie: De Britse schrijfster Pat Barker werd bekend met haar Weg der Geesten-trilogie, waarvan het laatste deel bekroond werd met de Booker Prize. In Modelklas keert ze terug naar haar vertrouwde onderwerp: de gruwel van de Eerste Wereldoorlog.

Het boek begint rustig, in de Londense Slade School of Art en de cafeetjes daaromheen. Het is voorjaar 1914, maar de oorlog is nog ver weg. Paul Tarrant, een van de studenten, wordt verliefd op Teresa, die achtervolgd wordt door haar gewelddadige man. Tegelijk voelt Paul zich aangetrokken tot Teresa's vriendin Elinor, net als kunstenaar Neville. De vier draaien om elkaar heen tot de grote oorlog roet in het eten komt gooien.

In het tweede deel van het boek slaat de sfeer volledig om. 'Alles stinkt: creosootolie, bleekmiddel, ontsmettingsmiddel, aarde, bloed, koudvuur.' Met dat ene zinnetje is de toon gezet voor Pauls overlevingsstrijd als verpleger in een veldhospitaal bij Ieper, een nooit aflatend gewroet in de modder, de afstompende confrontatie met een groeiende stroom doden en gewonden. In schril contrast daarmee staan Elinors brieven aan Paul. Het ergste wat haar overkomt is het verwijt dat ze niets bijdraagt aan de oorlogsinspanning. Kunst is iets voor vrediger tijden. Dat raakt ook aan de kern van het boek: een clash tussen zij die de oorlog lijfelijk meemaken en zij die zich er bewust aan onttrekken. Liefde en oorlog. In twee delen van onbezorgde spielerei naar bloederig afzien. Klasse.

Links: wikipedia - De Geus - recensies van Humo en NRC
Google Maps: Modelklas op de wereldkaart

Modelklas van Pat Barker - oorspronkelijke titel Life Class - verscheen bij De Geus in het najaar van 2008, vertaald uit het Engels door Jos den Bekker.
317 pagina's, isbn 9789044511178

Stieg Larsson - Gerechtigheid

Wat? De wraak zal zoet zijn.

Wie? Stieg Larsson (Zweden, 1954 - 2004), hoofdredacteur van beroep, overleed nog voor zijn eerste boek gepubliceerd werd. De Millennium-trilogie werd niettemin een groot succes.

Genre: misdaadroman

Sterren: *****

Anders Jonasson keek naar het gezicht van de patiënte. Zuster Hanna had helemaal gelijk. De pasfoto van Lisbeth Salander had sinds Pasen op alle voorpagina's gestaan. En nu was de moordenaar zelf neergeschoten, wat in zekere zin gerechtigheid was.
Maar dat was zijn zaak niet. Zijn taak was het leven te redden van zijn patiënte, of ze nu een drievoudige moordenaar of een Nobelprijswinnaar was. Of voor zijn part allebei.

Recensie: Zelden is een titel beter op zijn plaats dan Gerechtigheid voor het derde boek van de Millennium-trilogie van de betreurde Stieg Larsson. Gerechtigheid is waar Lisbeth Salander naar op zoek is, zoveel is duidelijk na de vorige twee delen. Ze werd jaren geleden ten onrechte opgesloten in een psychiatrische kliniek, en draagt daar nog altijd de sporen van. De vraag is hoe ze recht kan doen geschieden, nu ze in het ziekenhuis ligt met een kogel die uit haar hersenen werd verwijderd als souvenir op het nachtkastje. Gelukkig heeft ze vrienden die haar beschermen tegen een sectie van de geheime dienst, die haar liefst opnieuw zou wegstoppen. Journalist Mikael Blomkvist helpt haar, natuurlijk, maar ook de politiemensen die het onderzoek voeren naar de doden uit De vrouw die met vuur speelde (vergeet vooral niet eerst de andere twee delen te lezen), en zelfs de premier en zijn minister van justitie.

Gerechtigheid overklast zonder moeite beide voorgangers. Het spreekt als geen ander boek het rechtvaardigheidsgevoel aan, en bevat daarnaast zoveel spanning dat de wereld een week lang aan je voorbijgaat. Jammer van een ietwat aanslepende laatste vijftig pagina's, maar de voorafgaande zeshonderd (!) wegen daar ruimschoots tegenop. Hij kan het zelf niet meer horen, maar toch: eeuwige hulde aan Stieg Larsson!

Meer van Stieg Larsson: Mannen die vrouwen haten - De vrouw die met vuur speelde
Links: Larssons homesite - wikipedia - dossier van Ine Jacet - recensies van nu.nl, De Spanningsblog, Blue Owl Books, Guido Huisintveld, Cutting Edge en ezzulia.nl
Google Maps: Gerechtigheid op de wereldkaart

Gerechtigheid van Stieg Larsson - oorspronkelijke titel Luftslottet som sprängdes - verscheen bij Signatuur in 2008, vertaald uit het Zweeds door Tineke Jorissen-Wedzinga.
651 pagina's, isbn 9789056721787

Ken Bruen - Priester

Wat? Een nuchtere zuipschuit.

Wie? Ken Bruen (1951) is Ierlands meest gevierde misdaadauteur.

Genre: misdaadroman

Sterren: ****

De zon was verzengend. Europa werd geteisterd door een hittegolf, Engeland lag te bakken bij meer dan dertig graden, Tony Blair hield met de hete adem van iets anders op zijn hielen vast aan zijn 'We zullen massavernietigingswapens vinden'-dogma. In Ierland hadden we ons eigen massavernietigingswapen.
Alcoholisme.

Recensie: Een Ken Bruen lezen is zowat de uniekste ervaring in boekenland. Geen ander combineert in één alinea een lachstuip met een krop in de keel. Bruen heeft een zéér wrang gevoel voor humor, en dat werkt wonderwel. Het is immers niet de bedoeling dat je er vrolijk van wordt, hoogstens dat je niet helemáál in de put raakt en aan het zuipen slaat, zoals Bruens vaste hoofdpersonage, ex-politieman Jack Taylor. Hij heeft het al een paar keer te veel meegemaakt. Maar nu is hij nuchter, en hij mag zelfs vertrekken uit het psychiatrisch ziekenhuis waar hij verbleef. Terug in de harde buitenwereld wordt hij gevraagd te onderzoeken wie een priester heeft onthoofd in de biechtstoel. In het door seksschandalen geteisterde Ierland is het antwoord niet ver te zoeken.

Priester is literatuur in een unieke stijl: een zwartgallige roman met een snik en een lach, die tussendoor ook nog een boekje opendoet over de Ierse volksaard. Traditionele Ierse vragen zijn uiteraard die ene aan de teruggekeerde emigrant: 'Wanneer ga je terug?' En de bijna dagelijkse: 'Weet je wie er dood is?' Vrolijke mannen, die Ieren. De Guinness is hen van harte gegund.

Links: Bruens webstek - een dossier op misdaadromans.nl - Verbum Crime - recensies van Ine Jacet, Miranda Jansen, de Volkskrant, Trouw en crimezone.nl
Google Maps: Priester op de wereldkaart

Priester van Ken Bruen - oorspronkelijke titel Priest - werd uitgegeven bij Verbum in 2008, vertaald uit het Engels door Valérie Janssen.
271 pagina's, isbn 9789074274463

Matti Y. Joensuu - Het duivenritueel

Wat? Onrust in de metro.

Wie? Matti Y. Joensuu (Finland, 1948) is inspecteur in Helsinki en misdaadauteur.

Genre: misdaadroman

Sterren: ****

Moeilijk was het niet, een mens doden. Niet moeilijker dan een duif doden. Meer dan een licht duwtje was er niet voor nodig - uiteraard wel op het juiste tijdstip en de juiste plaats. Hij had bij uitstek een zesde zintuig voor dat soort situaties, of liever gezegd, in zekere zin dienden die zich bij hem aan: hups, en kijk aan, daar kwam het vlees al los van de botten en daar spatten de ingewanden al tegen het grind, en de wervels en gewrichten stuiterden als bonen in het rond, en de ziel verdween geheel uit die vuiligheid die van de mens een vraatzuchtige duivel maakte. Hij wist het. Want hij had het gezien, en hij had met zijn eigen neus de lieflijk-walgelijke geur van rauw mensenvlees geroken.

Recensie: Hun voornamen zijn bedrieglijk eenvoudig: ze heten Matti, Timo, Jari of Mikko. Hun achternamen zijn dan weer lastiger te construeren, maar ze klinken wel poëtisch, beeld ik me in. De genaamde Joensuu maakt in Finland al jaren het mooie weer met zijn boeken rond inspecteur Harjunpää, en na acht jaar afwezigheid (De honger naar liefde, Signature, 2000) kreeg de Nederlandse markt nog eens een vertaling voorgeschoteld. Harjunpää ja pahan pappi. Geweldige alliteratie, maar om vergelijking met een Suske en Wiskealbum te vermijden (De moordende metro? De dodende duif?) simpelweg vertaald als Het duivenritueel.

De uitvoerder van dat ritueel is een oudere man die rondwaart in de gangen en tunnels van het metronetwerk van Helsinki. Hij is er vast van overtuigd dat hij offers moet brengen om de Voedster te plezieren, zijn eigen persoonlijke oppergodin, en helaas blijft het niet bij duiven. Op een of andere manier heeft hij een tienermeisje, Leena, in zijn macht gekregen. Haar vriend Matti dreigt hetzelfde lot te ondergaan en een speelbal te worden in de handen van de man die intussen al een paar metromoorden op zijn naam heeft staan. Inspecteur Harjunpää - Timo voor de vrienden - heeft de taak alle puzzelstukjes bijeen te brengen en erger te voorkomen.

Joensuu brengt heel overtuigend de problematiek van de gebroken gezinnen onder de aandacht. Kinderen die niet weten waarheen ze kunnen, en zich dan maar richten tot een wildvreemde, een soort priester die helaas niet veel goeds van plan is. Het duivenritueel vraagt wat gewenning enkele hoofdstukken lang, maar eens Joensuu van start gaat, is hij niet meer te houden. Kiitos, herra Joensuu.

Links: BlueOwl Books - recensies van crimezone.nl, ezzulia.nl, Ine Jacet (misdaadromans.nl) en Trouw
Google Maps: Het duivenritueel op de wereldkaart

Het duivenritueel van Matti Y. Joensuu - oorspronkelijke titel Harjunpää ja pahan pappi - verscheen bij Q in het najaar van 2008, vertaald uit het Fins door Annemarie Raas.
332 blz, isbn 9789021434742

John Boyne - De scheepsjongen

Wat? Heibel op de Bounty.

Wie? John Boyne (Dublin, 1971) is de auteur van bestseller De jongen in de gestreepte pyjama.

Genre: avonturenroman

Sterren: ****

Er zijn momenten dat je dapper moet zijn en momenten dat je iemand een pistool moet geven zodat hij op een eervolle manier de wereld kan verlaten, en dat was zo'n moment. Mijn knieën knikten, en voordat ik het wist, werd ik meegenomen door een deur naar wat? Naar een jaar vol martelingen en gewelddadigheden? Honger en wreedheid? Ik durfde er niet over na te denken.

Recensie: Het verhaal van de muiterij op de Bounty in 1789 is door de jaren heen al verschillende keren geschreven en verfilmd. Het schip van de Royal Navy voer naar Tahiti om er broodboompjes op te halen. De bemanning mocht er vijf maanden lang aan wal wonen en werd al snel gewoon aan het luilekkerleventje op het paradijselijke eiland. Drie weken na aanvatten van de terugreis brak muiterij uit. De kapitein en zijn getrouwen werden overboord gezet in een sloep. De anderen keerden terug naar Tahiti en verder naar Pitcairn.

John Boyne, gekend van de onmisbare bestseller De jongen in de gestreepte pyjama, doet het verhaal nog eens over, maar dit keer vanuit het oogpunt van de scheepsjongen, John Jacob Turnstile, een boefje uit Portsmouth dat overdag uurwerken jat en 's nachts onder dwang van de huisbaas rijke heren pleziert. Jacob hangt een gevangenisstraf boven het hoofd, maar die wordt kwijtgescholden op voorwaarde dat hij aanmonstert op de Bounty. Als knechtje van de kapitein is Jacob zowel op de hoogte van de beraadslagingen van de officiers als van de bekommernissen van de bemanning. Vooral van de kapitein leert Jacob belangrijke lessen terwijl hij opgroeit tot een sterke jongeman en afrekent met de demonen uit het tehuis in Portsmouth.

Het verhaal van de Bounty mag dan al gekend zijn, toch is De scheepsjongen een must voor de liefhebber van historische avonturenromans à la Hornblower. In een vlotte stijl vertelt Boyne niet alleen over het zware leven op de Bounty, maar ook over vriendschap, eer en trouw. Driewerf hoera voor de scheepsjongen.

Links: wikipedia (Engels) - eigen website - uitgeverij Arena - recensie van nu.nl
Google Maps: De scheepsjongen op de wereldkaart

De scheepsjongen van John Boyne - oorspronkelijke titel The Mutiny on the Bounty - verscheen bij Arena in het najaar van 2008, vertaald uit het Engels door Carla Benink.
463 blz, isbn 9789089900012

Jonathan Littell - De Welwillenden

Wat? Naar de hel en terug (x3).

Wie? Jonathan Littell (New York, 1967) ontving voor zijn Franstalige literaire debuut De Welwillenden de Prix Goncourt.

Genre: historische roman

Sterren: ****

Ik ben schuldig en u niet, mooi zo. Maar u zou toch in staat moeten zijn tegen uzelf te zeggen dat u ook zou hebben gedaan wat ik deed. Misschien met minder inzet, misschien ook met minder wanhoop, maar toch op de een of andere manier. De moderne geschiedenis heeft meen ik intussen afdoende bewezen dat iedereen, of vrijwel iedereen, in een bepaalde combinatie van omstandigheden doet wat hem wordt opgedragen: en neemt u me niet kwalijk, maar er is weinig kans dat u een uitzondering bent, net zomin als ik.

Recensie: Kan je als mens drie keer naar de hel en terug? SS-officier Max Aue doet het in De Welwillenden, het literaire debuut en nu al magnus opus van Jonathan Littell. De eerste keer superviseert Aue de opruiming van de Oekraïense joden. Ravijnen worden gevuld met kadavers, als de slachtoffers al niet eerst hun eigen graf moeten delven. Aue staat met afkeer te kijken naar sommige van zijn collega's die een duivels genoegen scheppen in het ombrengen van de 'vijand'. Zelf is hij niet zo sadistisch aangelegd, maar toch: wat moet, moet. Het joodse gevaar dreigt, een oplossing is noodzakelijk.

De tweede hel vindt Aue aan het front in Stalingrad, waar de kansen voor de Duitsers beginnen te keren. Na een gedwongen aftocht uit Stalingrad wordt Aue gepromoveerd naar de dichtste kringen rond Reichsführer Heinrich Himmler. Zijn nieuwe taak, voldoende arbeidskrachten vinden voor de Duitse wapenfabrieken, brengt hem tot op de stoep van de gaskamers van Auschwitz. En dan wenkt de derde hel: de krankzinnigheid slaat toe. De homoseksualiteit van Aue krijgt een verklaring in getormenteerde familiebanden: zijn verdwenen vader, een incestueuze relatie met zijn tweelingzus, zijn moeder die op mysterieuze wijze aan haar einde komt.

De schrijnende scènes wisselen elkaar af. Moordpartijen worden minutieus beschreven. De vorderingen aan het front komen uitgebreid aan bod. Tussendoor Aues strubbelingen met collega's en vooral zichzelf. Maar het meest revelerende aan De Welwillenden is de logica achter de holocaust. De drijfveren van de nazi's en van die duizenden soldaten en officieren die niet alleen een heel volk, maar ook psychiatrisch zieken, zigeuners en homo's doden omdat één man dat zo wil. Zou eenieder zo handelen, mochten de omstandigheden het vereisen? Ja, denkt Aue, en dat is een angstwekkende conclusie van een toch al hels boek.

Links: wikipedia - De Arbeiderspers - recensies van parool.nl, Trouw, 8weekly, Humo en Cutting Edge
Google Maps: De Welwillenden op de wereldkaart

De Welwillenden van Jonathan Littell - oorspronkelijke titel Les Bienveillantes - verscheen bij De Arbeiderspers in 2008, vertaald uit het Frans door Jeanne Holierhoek en Janneke van der Meulen.
981 pagina's, isbn 9789029566544

Andrea Camilleri - De eerste zaak van Montalbano

Werkster, al op haar tiende, analfabeet, waarschijnlijk verkracht op haar vijftiende, in verwachting, in elkaar geslagen, ondeskundig geaborteerd, dat slagerswerk had haar op het randje van de dood gebracht, daarna weer werkster en gedwongen om in een voormalig varkenskot te bivakkeren. Zelfs die arrestantencel leek haar vast een kamer in een groot hotel. Nou dan, dan komt nu de vraag: kan een commissaris dan misschien even de aandrang voelen om dat meisje vrij te laten, haar die revolver terug te geven en tegen haar te zeggen dat ze mag neerschieten wie ze maar wil?

****

In alle Montalbano-verhalen die tot nu toe vertaald zijn - dit voorjaar verschijnt er weer eentje bij Prometheus - is onze geliefde grappig-chagrijnige commissaris steevast een door de wol geverfde plantrekker, van het soort dat zijn zin doet, maar zich uiteindelijk altijd weet te redden. Hoe is dat ooit begonnen, vraagt de geïnteresseerde lezer zich af. De eerste zaak van Montalbano biedt het antwoord: Montalbano is gaandeweg ouder geworden, maar in wezen is hij dezelfde gebleven.

De eerste zaak behandelt Montalbano's promotie van ondercommissaris in een dorp in de bergen, waar hij geplaagd wordt door heimwee naar de zee, tot commissaris in het kustplaatsje Vigàta. Al meteen tijdens het eerste bezoek aan zijn nieuwe werkstek is hij getuige van een geval van verkeersagressie. De maffia is erbij betrokken, blijkt later, en het is een van de weinige keren dat die zo expliciet een rol speelt in Camilleri's misdaadverhalen.

Ook al kregen de grappige Catarella en vriendin Livia nog geen rol, toch is De eerste zaak van Montalbano zeer herkenbaar aan Camilleri's licht verteerbare stijl en voorliefde voor lekker eten. Wellicht niet het beste begin voor een kennismaking met Montalbano, maar voor de doorgewinterde Vigàtareiziger een heerlijke, nostalgische flashback.


Lees meer over Camilleri bij Italibro.

De eerste zaak van Montalbano van Andrea Camilleri - oorspronkelijke titel La prima indagine di Montalbano - verscheen bij Serena Libri in het najaar van 2008, vertaald uit het Italiaans door Willy Hemelrijk.
183 pagina's, isbn 9789076270470

Piero Chiara - De bisschopskamer

Wat? Een boottochtje met de meiden.

Wie? Piero Chiara (1913-1986) was een schrijver uit Noord-Italië.

Genre: roman

Sterren: ***

Een haarlok was losgeraakt uit haar kapsel en viel over haar voorhoofd. Voorzichtig bracht ik de lok weer in het gareel, waarna ik mijn handpalm op haar gloeiende slaap liet rusten. Ik wilde haar hoofd naar me toe trekken, maar eerst keek ik snel even omhoog en omlaag.
Onder ons beklom Orimbelli het steile pad.
Ik stond op en begon bramen te plukken van de struiken tegenover ons.

Recensie: Chiara is dé observator van de kleinburgerlijke geneugten en ondeugden in de provincie. Dat vertelt ons de flaptekst van De bisschopskamer, Chiara's bekendste werk, dat ook verfilmd werd in 1977. Op Youtube vind je een fragment (La stanza del vescovo intikken, en je komt er wel). In het Italiaans, uiteraard, maar je krijgt wel een impressie van de kleinburgerlijke geneugten. In het boek gaat het er verder nogal zedig aan toe, naar hedendaagse maatstaven: de ondeugden spelen zich vooral benedendeks af.

Het hoofdpersonage is de fiere eigenaar van de Tinca, waarmee hij het Lago Maggiore afvaart op zoek naar de genoemde geneugten. Op een dag in de zomer van 1946 ontmoet hij in de haven dottor Orimbelli met wie hij al snel bevriend raakt. Niet gehinderd door herinneringen aan zijn vrouw thuis doet Orimbello niet onder voor zijn vriend. Vervelend wordt het pas wanneer Orimbelli alle vrouwen voor zichzelf wil inpikken, inclusief zijn eigen schoonzuster, een jonge oorlogsweduwe. Ook zijn vriend heeft echter een oogje laten vallen op de mooie Matilde.

De bisschopskamer is een enigszins langzaam boek, deinend op het ritme van het Lago Maggiore. De twee mannen nodigen verschillende dames uit, die zich maar al te graag laten verleiden, bezoeken Isola Bella of gaan zwemmen langs de rotskusten. Toch groeit ook de spanning, eerst onderhuids, met Orimbelli's listen om de concurrentie te verschalken, maar ook tastbaarder, met als orgelpunt een dode in het boothuis van Orimbelli. Het geheel is een tikkeltje gedateerd, maar best interessant om te bekomen van de eindejaarsdrukte.

Links: wikipedia (Italiaans) - Serena Libri - de film op IMDb
Google Maps: De bisschopskamer op de wereldkaart

De bisschopskamer van Piero Chiara - oorspronkelijke titel La stanza del Vescovo - werd uitgegeven door Serena Libri in 2008, vertaald uit het Italiaans door Anthonie Kee.
165 pagina's, isbn 9789076270357